zaliczenie 7 kwietnia.

Skolioza - zwana również boczne skrzywienie kręgosłupa to odchylenie wielopłaszczyznowe osi anatomicznej do osi mechanicznej kręgosłupa zwane inaczej bocznym skrzywieniem.




Podziała skolioz
• wrodzone
• nabyte
    ○ funkcjonalne (czynnościowe)
    ○ strukturalne
        § kostnopochodne,
        §  nerwopochodne,
        §  mięśniowe,
        § idiopatyczne

Podział skolioz w zależności od wieku występowania
• Wrodzone skoliozy idiopatyczne ujawniają się zwykle po urodzeniu lub wcześniej w okresie płodowym. Najczęściej ustępują samoistnie i nie wymagają leczenia
• Niemowlęce skoliozy idiopatyczne ujawniają się do 36 miesiąca życia. Wykazują one szybki postęp i są najgorzej rokującym typem skrzywienia
• Dziecięce skoliozy idiopatyczne - ujawniają się pomiędzy 3- 10 rokiem życia i ulegają znacznemu pogorszeniu szczególnie w okresie skoków wzrostowych
• Młodzieńcze skoliozy idiopatyczne - występują powyżej 10 roku życia

Inne podziały:

Ze względu na lokalizację skrzywienia
- skoliozy piersiowe
- lędźwiowe
- szyjne

Ze względu na boczną liczbę łuków skrzywienia
- jednołukowe
- dwu i wielołukowe (maksymalnie 4 łukowe)

biorąc pod uwagę stopień mechanicznego wyrównania się skrzywienia
- wyrównane
- niewyrównane

Ze względu na stopień wyrównywania się czynno-biernego skrzywienia
- skrzywienie wyrównujące się czynnie - za pomocą napięcia mięśni
- skrzywienia wyrównujące się biernie - poprzez ułożenie się na boku, zwis, pajączki, ortezy itp.

Kąt Cobba
- wielkość skrzywienia kręgosłupa określana jest metodą Cobba która pozwala wymierzyć kąt skrzywienia pomiędzy kręgiem początkowym i końcowym skrzywienia. Stwierdzenie skrzywienia 25 stopni oznacza jednocześnie, że poszczególne kręgi pomiędzy kręgiem początkowym i końcowym skrzywienia są klinowato zgniecione, a suma ich deformacji wynosi 25.

W zależności od stopnia zaawansowania zmian:
- postawa skoliotyczna - wstępne stadium wady. Występuje asymetria barków, łopatek, trójkątów talii, ale nie dochodzi jeszcze do bocznego skrzywienia.
- skolioza I st. - to skrzywienie kiedy wartości kątowe nie przekraczają 30 stopni. Zmiany dotyczą układu mięśniowo - więzadłowego, bez zniekształceń kostnych.
- skolioza II st. - sto skrzywienie o wartościach kątowych 31-60 stopni. Występują zmiany w kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu, co objawia się garbem żebrowym.
- skolioza III st. - skrzywienie o kącie przekraczającym 60 stopni, z daleko posuniętymi zmianami strukturalnymi jak: torsja i sklinowacenie kręgów, deformacja żeber i miednicy

Test Adamsa
- test  polega na wykonanie skłonu do przodu z próbą dotknięcia palcami podłoża, z wyprostem i stabilizacją w stanach kolanowych. W tym ustawieniu widać rotacje odcinków kręgosłupa oraz asymetrie.
W badaniach w pozycji stojącej obserwujemy asymetrie barków, i łopatek,. Jeżeli podłożymy pod jedną kończyną podkładkę o wysokości 1 cm zobaczymy powrót do symetrii przy teście Adamsa.

Wady klatki piersiowej
- klatka piersiowa lejkowata - często określana jako "szewska"
- charakteryzuje się lejkowatym zapadaniem dolnej częśni mostka praz przylegających odcinków żebrowych
- Dzieci z tą wadą wykazują słaby rozwój fizyczny???

Klatka piersiowa kurza
- charakteryzuje ją zniekształcenie mostka któy tworzy silne uwypuklenie do przodu na kształt dzioba łodzi??

Koślawość kolan
W wadzie tej oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz a kostki przyśrodkowe przy wyprostowanych i zwartych kolanach są oddalenie od siebie ponad 5 cm.
Wyróżniamy koślawość wrodzoną pokrzywiczą, pourazową oraz statyczną wynikającą z przeciążenia kończyn dolnych


Szpotawość kolan
Oś podudzia w wadzie tej tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz kończyny dolne są skierowane do wewnątrz. Występuje nadwyprost w stawach kolanowych mięśnie wewnętrznej strony kończyn dolnych ulegają skróceniu a po stronie zewnętrznej nadmiernie rozciągają się

Stopa płaska
1. statyczna - najłagodniejsza forma
- stopa posiada niski lub obniżający się łuk podłużny, który jest wynikiem niewydolności układu mięśniowo -więzadłowego doprowadza się do zniekształceń, zaburzeń oraz bolesności
2.  stopa płaska koślawa - przy koślawości stopy pięta ulega skróceniu na zewnątrz i opiera się o podłoże brzegiem przyśrodkowym.

Stopa szpotawa
- jest odwrotnością stopy płasko-koślawym
- charakteryzuje się skręceniem pięty i oparciem na krawędzi zewnętrznej

Stopa wydrążona
- zniekształcenie charakteryzuje się nadmierny wysklepieniem w odcinku między guzem a głowami kości śródstopia przy równoczesnym skróceniu tego odcinka. Nadmiernemu wysklepieniu stopy towarzyszy szpotawe ustawienie palców i skrócenie rozcięgna podeszwowego. Zniekształcenie powoduje skrócenie stopy.

Literatura:
- Owczarek - atlas ćwiczeń korekcyjnych
- Milanowska, Dega - rehabilitacja medyczna




Zespoły bólowe kręgosłupa:
Bóle krzyża
- to dolegliwości zlokalizowane  w okolicy lędźwiowej. lędźwiowo krzyżowej i krzyżowo biodrowej. Jest to najczęściej objaw związany ze zmianami w obrębie kręgosłupa spowodowanymi jego starzeniem się, ustępujący samoistnie po odpowiadającym na leczenie zachowawcze obejmujący wypoczynek i środki przeciwbólowe.

Przyczyny
- schorzenia
- wady wrodzone kręgosłupa, kręgozmyk - uszkodzenia krążka międzykręgowego - zmiany zwyrodnieniowo przeciążeniowe kręgosłupa - zmiany w przebiegu chorób reumatologicznych
- choroby nowotworowe
- urazy

Rodzaje bólu kręgosłupa i ich diagnostyka
Ból pierwotnie pochodzenia dyskowego -najczęściej obejmuje okolice kręgosłupa L-S . Czasami promieniuje do kończyn dolnych Powolne ustępujące dolegliwości bólowych (tygodnie, miesiące) Ból szczególnie nasila się w sytuacjach które powodują duże obciążenie krążka międzykręgowego. Najczęściej rozpoznawany u ludzi młodych i w wieku średnim.

Uszkodzenie korzenia lędźwiowego L4 - ból zaburzenia czucia obejmują boczną powierzchnię uda, przednią powierzchnię kolana i przyśrodkową powierzchnię podudzia schodząc do przyśrodkowego grzbietu stopy (miejscem znacznikowym jest przednio przyśrodkowy kwadrat podudzia. Osłabienie ruchu prostowania w stawie kolanowym oraz ruchu odwracania i prostowania stopy. Odruch kolanowy osłabiony

Uszkodzenie korzenia lędźwiowego L5
Ból, zaburzenia czucia na bocznej powierzchni uda, przednio-bocznej powierzchni podudzia, grzbiecie stopy. Osłabienie prostowania stopy palucha, osłabienie odwracania stopy.

Uszkodzenie korzenia krzyżowego S1.
Promieniowanie bólu, zburzenie czucia na tylnej powierzchni uda, tylno-bocznej powierzchni podudzia i bocznym brzegu stopy. Osłabienie zginania stopy i palucha, osłabienie ruchu nawracania stopy oraz ruchu zginania w stawie kolanowym. Odruch ze ścięgna Achillesa zanika.

Zespół ogona końskiego - ból o charakterze rwy kulszowej. Zaburzenie czucia o charakterze korzeniowym od L4 w dół.
Jeżeli przyczyna dolegliwości jest zlokalizowana wyżej w lędźwiowym odcinku kanału kręgowego zaburzenia czucia obejmują obszar jak spodnie do jazdy konnej oraz obejmują podudzie.

Dodatkowo stwierdzane jest
- wiotkie porażenie mięśni kończyn dolnych (m trójgłowe łydek, drobne mm stopy)
- Nietrzymanie moczu i kału
Jeżeli uszkodzenie ogona końckiego jest zlokalizowane w dolnej części kanału kręgowego, to zaburzenia czucia obejmują okolicę anogenitalną. Zaburzenia odruchów są adekwatne do wysokości uszkodzenia.

Ból pochodzenia kostnego lub z innych struktur kręgosłupa poza układem nerwowym

Zespół bólowych stawów międzywyrostkowych
Ból obejmuje z zasady okolice stawu międzywyrostkowego, może promieniować do pośladków i tylnej części uda.  Z zasady ból nie przekracza linii pośrodkowej. W trakcie wykonywania obj. Lassequa może pojawić się ból w okolicy chorego stawu. Mogą być różnice w odruchach głębokich. Ból nasila się przy chodzeniu i długich obciążeniach statycznych. Siedzenie zmniejsza dolegliwości bólowe. Przeprost nasila dolegliwości bólowe.

Objawy chromania neurogennego w przebiegu stenozy lędźwiowego odcinka kręgosłupa.

Nasilenie się bólu w pozycji wyprostnej i ustępowanie w pozycji leżącej. Ograniczenie przeprostu kręgosłupa. Ziębnięcie, drętwienie i przeczulica kkd po przejściu określonego dystansu, bez zaburzeń krążenia obwodowego. Ból nasila się w ciągu dnia. Objawy bólowe mają różny charakter.

Dyskopatia lędźwiowa
bóle umiejscowione w okolicy lędźwiowej są często konsekwencją choroby krążka międzykręgowego, sąsiednich więzadeł, mięśni i układu szkieletowego; cz czasem zmiany postępują doprowadzając do zwyrodnienia krążka międzykręgowego, przepukliny jądra miażdżystego oraz zmiany wytwórczych w obrębie kręgów i stawów międzykręgowych z następczym zwężeniem kanału kręgowego.

Wypadanie dysku - duże przeciążenie, spowodowane najczęściej skłonem lub podnoszeniem ciężarów, jest przyczyną naruszenia lub przerwania pierścienia włóknistego w krążku międzykręgowym.
• W wyniku tego spomiędzy kręfów wysuwa się fragment pierścienia włóknistego lub, w przypadku gdy pierścień został przerwany, jądro miażdżyste, które znajduje się wewnątrz krążka międzykręgowego.
• Wysunięcie może nastąpić do tyłu, w kierunku kanału kręgowego lub w bok, na przykład w kierunku otworu międzykręgowego.
• Powoduje to nacisk na rdzeń kręgowy lub na nerwy rdzeniowe wychodzące z kanału kręgowego przez otwory międzykręgowe.

Rodzaje bólu w dyskopatii:
- bóle niekorzeniowe lędźwiowo -krzyżowe (ostre lub przewlekłe) umiejscowione w okolicy przykręgosłupowej: są wywoływane uszkodzeniami krążka międzykręgowego i tkanek miękkich,

- bóle korzeniowe lędźwiowo -krzyżowe (ostre lub przewlekłe): bóle neuralgiczne umiejscowione głównie w obrębie pośladków, okolicy stawu biodrowego i kończynie dolnej; mogą im towarzyszyć objawy niedowładu mięśni, parestezje, lub zniesienie odruchów ścięgnistych.

Etiologia bólu:
- u młodszych pacjentów źródłem bólu jest zwykle mechaniczny ucisk lub chemiczne podrażnienie korzenia rdzeniowego.
- zwężenie kanału kręgowego jest na ogół podłożem bólów korzeniowych u osób powyżej 55 roku życia.

Leczenie ogólne:
- wyjściowo: 2-7 dni reżim łóżkowy (kąpiele dozwolone) miejscowe nagrzewanie, wyciąg Pershla, leki uspokajające, fizykoterapia (poprawia 90% przypadków)
- po tym okresie ostrożne uruchamianie pacjenta z podparciem w linii środkowej, stopniowa rezygnacja z podparcia w ciągu następnych kilku tygodni
- w przewlekłych zespołach bólowych o charakterze niekorzeniowym, gimnastyka lecznicza ewentualnie Pilates (aerobik nie), ale bez ćwiczeń narażających kręgosłup na wstrząsy: korzystnie działają zabiegi manualne i fizykoterapia
- Przezskórna stymulacja nerwów obwodowych: korzystny ale krótkotrwały efekt terapeutyczny
- Akupunktura daje dobre wyniki.

Kręgozmyk
Powolny ześlizg trzonu kręgu wyżej położonego w stosunku do kręgu niższego. Najczęściej na poziomie 4 i 5 kręgu lędźwiowego. Jest wynikiem przerwania łuku kręgu położonego wyżej, które może być wrodzone, urazowe lub nabyte, polega na przemieszczeniu kręgów względem sąsiednich kręgów w osi pionowej, strzałkowej lub poprzecznej, doprowadzające do zablokowania ruchu w dwu lub kilku segmentach (kręgach)

Postacie kręgozmyku
- kręgozmyk ku przodowi
- kręgozmyk ku tyłowi (tyłozmyk)
- Kręgozmyk rzekomy

Przyczyny:
• Przyczyną braku ciągłości tkanki kostnej jest wada, która prowadzi do pozostawienia szczeliny w obrębie węziny łuku. Przerwanie ciągłości łuku kręgowego między wyrostkami stawowymi może również wystąpić przez obniżenie wytrzymałości tkanki kostnej (jeżeli działają na nią duże siły)
• Trzon przemieszcza się w różnym stopniu, jednak najczęściej nie przekracza jednego centymetra. W tym ustawieniu dochodzi do ponownej stabilizacji przemieszczonych kręgów
• Zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa
• Wady rozwojowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa

Kręgozmyk ku przodowi
- w tej wadzie dochodzi do przemieszczenia się trzonu kręgowego ku przodowi wraz z przednią stroną łuku, wyrostkami stawowymi górnymi, wyrostkami poprzecznymi i z całym znajdującym się powyżej kręgosłupem. Tylna część łuku z wyrostkami stawowymi dolnymi i wyrostkiem kolczystym pozostaje w miejscu. Kręgozmyk może powstać w skutek powolnego przerwania ciągłości łuku. Z regóły zdarza się to pomiędzy wyrostkiem stawowym górnym a dolnym obustronnie, rzadziej jednostronnie lub przy wrodzonym braku ciągłości.

Kręgozmyk ku tyłowi:
- W tym typie kregozmyku cały krąg przesuwa się ku tyłowi. Łuk kręgowy nie jest uszkodzony ani zmieniony. Przemieszczenie to jest uwarunkowane zwyrodnieniem krążka międzykręgowego, zwiotczeniem więzadeł kręgosłupa, a bardzo rzadko urazem. Sprzyja mu również zmniejszona wysokość wyrostków stawowych ich bardziej pionowe ustawienie i zaokrąglenie obrysów.
Kręgozmyk rzekomy:
- Polega na przesunięciu się ku przodowi całego kręgu bez przerwania ciągłości łuku. Uważa się że kręgozmyk rzekomy jest uwarunkowany degeneracją krążka międzykręgowego i towarzyszącymi zmianami zwyrodnieniowymi stawów między wyrostkami na tym samym poziomie.
- Ubytki powierzchni stawowych i zmiany kształtów naprzeciwległych wyrostków stawowych umożliwiają niewielkiego stopnia przemieszczanie kręgu ku przodowi bez uszkodzenia łuku.

Objawy:
• Bóle powysiłkowe - ustępują po zaprzestaniu wysiłku, uprawiania sportu
• Silne bóle krzyża
• Objawy neurologiczne (objawy rwy kulszowej)
• Ból promieniuje od okolicy krzyżowej, poprzez pośladek, wzdłuż tylno-bocznej powierzchni kończyny dolnej, stopy i palców (ustaje w spoczynku)

Do innych objawów neurologicznych zaliczamy:
    ○ Niedowłady, zaniki mięśniowe
    ○ Osłabienie odruchów
    ○ Zaburzenia zwieraczy, pęcherza i odbytu
    ○ Zaburzenia potencji
    ○ Zaburzenia czucia

Klasyfikacja kręgozmyków
- węzinowy -( inaczej istmiczny) stanowi ponad połowę przypadków wszystkich kręgozmyków. Polega na przerwaniu węziny z przemieszczeniem kręgu. Kręgozmyk węzinowy jest typowy dla pacjentów dorosłych (najczęściej 3-4 dekada życia)

- - dysplastyczny 0 jest to wrodzony niedorozwój łuków i stawów kręgu. Występuje w około 1/4 przypadków tej choroby. Kręgozmyk ten jest typowy dla dzieci i młodzieży.

- zwyrodnieniowy (nazywany inaczej, choć niesłusznie rzekomym) stanowi około 1/5 wszystkich kręgozmyków. Jest typowy dla ludzi starszych. Związany jest ze zwyrodnieniem stawów kręgosłupa i krążka międzykręgowego. Postępuje tylko do pewnego momentu i nie osiąga dużego stopnia, jednak powstałe zmiany zwyrodnieniowe mogą dawać wtórną ciasnotę kanału kręgowego.

- Urazowy - jest to ześlizg na podłożu urazowego złamania łuku. Uraz często ujawnia trwający od dawna ześlizg. Skutkiem tego kręgozmyk urazowy jest rozpoznawany rzadziej niż faktycznie występuje.

- Patologiczny - jest to ześlizg na podłożu chorób niszczących stabilność kręgosłupa (czynniki jatrogenne, nowotwory, zapalenia)